Badania cytoligiczne szyjki macicy
Wymazy cytologiczne z szyjki macicy - cervexbrush
Rak szyjki macicy jest drugim co do częstości nowotworem występującym u kobiet. Podstawowym badaniem umożliwiającym wykrycie zmian patologicznych w obrębie szyjki macicy jest badanie cytologiczne. Jest to badanie proste i bezpieczne, jednak aby przedstawiało wartość diagnostyczną musi być przestrzegany odpowiedni sposób pobierania wymazu. Po dokładnym uwidocznieniu szyjki macicy wymaz należy pobrać za pomocą specjalnej szczoteczki - cervexbrush, która gwarantuje pobranie materiału z całej powierzchni tarczy szyjki oraz ze strefy przejściowej na granicy nabłonka płaskiego i gruczołowego, gdzie przebiegają procesy metaplazji płaskonabłonkowej, która może stać się miejscem wyjścia procesu nowotworowego. Nie należy pobierać wymazów za pomocą "wacików", gdyż nie gwarantują one pobrania w pełni miarodajnego materiału do badania. Pobrany wymaz należy starannie rozprowadzić na szkiełku i natychmiast utrwalić, a następnie przekazać do oceny w wyspecjalizowanym ośrodku badań cytologicznych i histopatologicznych, który gwarantuje obiektywizację i standaryzację wyników.
Podstawą cytodiagnostyki w ginekologii jest profilaktyka, czyli wczesne wykrywanie zmian w obrębie szyjki macicy oraz odpowiednie zaszeregowanie tych zmian. Stosowana klasyfikacja powinna wstępnie różnicować rozmazy prawidłowe, których jest zdecydowana większość od rozmazów patologicznych i opisywać stwierdzane zmiany.
Z tego względu odstępuje się od znanej dotąd klasyfikacji zaproponowanej przez Papanicolaou w 1943 r., obejmującej 5 grup określanych jako stopnie, na rzecz systemu Bethesda zaproponowanego w 1988 r. przez Narodowy Instytut Onkologiczny USA . Klasyfikacja ta na wstępie odnosi się do jakości rozmazu i eliminuje rozmazy niediagnostyczne. Następnie klasyfikuje się rozmazy na prawidłowe i nieprawidłowe. Rozpoznanie obrazu prawidłowego kończy badanie. W przypadku stwierdzenia rozmazu nieprawidłowego opisuje się stwierdzane zmiany.
zmiany nieprawidłowe mogą mieć charakter łagodny lub złośliwy i obejmują:
zakażenia
- grzybicze
- bakteryjne
- pierwotniakowe
- wirusowe
- inne
zmiany regeneracyjne i reparacyjne
- zmiany degeneracyjne związane z zapaleniem i zmiany naprawcze
- zmiany zanikowe
- zmiany związane z radioterapią lub chemioterapią
- zmiany związane z antykoncepcją hormonalną lub mechaniczną
- inne
nieprawidłowe komórki nabłonka płaskiego
- atypowe komórki nabłonka płaskiego trudne do jednoznacznej interpretacji - ASCUS (Atypical Squamous Cells of Undetermined Significance)
- zmiany dysplastyczne małego stopnia - LGSIL (Low Grade Squamous Intraepitelial Lesion) oraz zmiany związane z zakażeniem wirusowym HPV
- zmiany dysplastyczne dużego stopnia - HGSIL (High Grade Squamous Intraepithelial Lesion) odpowiadają dysplazji średniego i dużego stopnia lub rakowi śródnabłonkowemu.
- komórki raka płaskonabłonkowego
Komórki gruczołowe
- komórki endometrialne
- nieprawidłowe komórki gruczołowe trudne do jednoznacznej interpretacji - AGUS (Atypical Glandular Cells of Undetermined Significance)
- komórki raka gruczołowego pochodzenia endocerwikalnego
- komórki raka gruczołowego o pochodzeniu trudnym do ustalenia
Profilaktycznym badaniom cytologicznym powinny poddawać się wszystkie kobiety po 25 roku życia, a w przypadku wczesnego podjęcia współżycia najpóźniej po 3 latach od inicjacji seksualnej. Nie ma potrzeby wykonywać badań cytologicznych częściej niż raz na 12 miesięcy, chyba że poprzednie wymazy były niediagnostyczne lub obecny był stan zapalny. Wyniki nieprawidłowe wymagają weryfikacji kolposkopowej i ewentualnego pobrania wycinków celowanych oraz wdrożenia właściwego postępowania terapeutycznego.
W związku z faktem, że przetrwałe zakażenie wirusem brodawczaka ludzkiego HPV typu onkogennego jest najistotniejszym czynnikiem ryzyka rozwoju raka szyjki macicy, należy podkreślić, że zarówno badanie cytologiczne, jak i test na obecność onkogennego typu HPV są wzajemnie uzupełniającymi się badaniami w profilaktyce raka szyjki macicy.
